Hacılar köyü, 2023 yılında yapılan kazılarla önemli bir tarihi buluntuya ev sahipliği yaptı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Gülsün Umurtak önderliğindeki kazılar, Hacılar Büyük Höyük’te gerçekleştirilmiştir. Kazılar, iki aylık bir sürede tamamlanmış olup, özellikle höyüğün batı kısmında dikkat çekici bir keşif yapılmıştır. Elde edilen buluntu, 5 bin yıllık bir insan iskeletidir. Bu iskelet, korunmak üzere laboratuvara alınmış ve detaylı incelemelere tabi tutulacaktır.
Kazı başkanı Prof. Dr. Gülsün Umurtak, keşfedilen iskeletin beklenmedik bir anda ortaya çıktığını ve kazı sürecinde iskeletin bulunduğu küpün hasar gördüğünü dile getirmiştir. Hemen ardından, hasarın etkilerinden dolayı bozulmuş olan kemikleri hızlı bir şekilde kurtarma çabası içine girdiklerini ifade etmiştir. Önceki yıllarda da aynı bölgede benzer yarı küp mezarların bulunduğu bilgisini veren Umurtak, bu durumun sadece Hacılar yerleşmesine özgü olmadığını, tarih boyunca çeşitli kültürlerde ölülerin bu şekilde defnedilme geleneklerinin bulunduğunu vurgulu bir şekilde belirtmiştir.
M.Ö. 3000 civarındaki İlk Tunç Çağı’na ait olduğu düşünülen bu buluntu, o dönemdeki ölü gömme uygulamalarının oldukça ilginç bir örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Prof. Dr. Umurtak, buldukları iskeletin “hoker/hocker” biçiminde, yani fetüs pozisyonunda, dizlerin çeneye çekilmiş bir vaziyette yer aldığını ifade etmiştir. Bunun, insan bedeninin ölümden sonraki yerleşiminde de bir gelenek olduğuna inanmaktadır. Diğer taraftan, inceleme sürecinde iskeletin kafatasının bütün olarak elde edilemediği ancak parçalarının toplandığı ve dişlerin yerinde durduğu gözlemlenmiştir. Dişlerin çoğunun sağlam olduğu, ancak aşınmış durumda olduğu kaydedilmiştir.
Kazı sonuçları, iskeletin etrafında bazı mezar hediyeleri bulunduğunu da ortaya koymuştur. Bu buluntu, daha önceki dönemlerde genel olarak uygulanan bir gelenek olarak değerlendirilmektedir. Prof. Dr. Umurtak, iskeletin yanı başında buldukları bronz bir delici aletin, iskelete bir ölü hediyesi olarak bırakıldığının düşünülmekte olduğunu belirtmiştir. Ancak bu buluntu, kemiklerin yanı başında değil, toprağın içinde bulunmuş olmasına rağmen, iskeletten hayattayken kullanılmış bir araç olabileceğine yönelik bir izlenim vermektedir.
Özetle, Hacılar Büyük Höyük’teki kazılarda ortaya çıkan bu iskelet, hem arkeolojik hem de antropolojik açıdan büyük öneme sahip bir buluntu olarak öne çıkmaktadır. Prof. Dr. Gülsün Umurtak, iskeletin gizemlerinin antropologlar tarafından aydınlatılacağını belirtirken, bu keşfin bölgedeki tarihsel ve kültürel bağlamı hakkında yeni bilgiler sunabileceği umudunu taşımaktadır. Kazılar neticesinde elde edilen buluntular, geçmiş uygarlıkların ölü gömme geleneklerine ışık tutmakta ve tarihsel açıdan zengin bir içerik sunmaktadır. Hacılar köyündeki bu önemli arkeolojik keşif, tarihin sırlarını çözme yolunda önemli bir adım olarak değerlendirilmelidir.
