Sivas’ın yöresel lezzetleri arasında önemli bir yere sahip olan tel helva, yapımının zorluğu ve zaman alıcılığı ile dikkat çekiyor. Yaklaşık olarak 5 saat süren bu zahmetli süreç, Sivas mutfağının unutulmaması gereken değerlerinden biri olarak öne çıkıyor. Tel helva, şeker, su ve limon tuzu karışımının en az 4 saat boyunca kaynatılmasıyla hazırlanıyor. Elde edilen şerbet, kavrulmuş un ile bir araya getirilerek, soğutulması için kar üstünde bekletiliyor. Bu süreç, usta bir elden çıkmadığında beklenen kıvama ulaşmakta zorlanabileceği için büyük bir beceri gerektiriyor.
Tarihçesi Osmanlı dönemine uzanan tel helva, hazırlık süreci boyunca en az 6 kişinin bir araya gelerek çekimini gerçekleştirdiği bir tatlıdır. Bu durum, birlik ve beraberlik anlayışını simgelerken, geleneksel bir etkinlik halini alıyor. Tel helvası, damak çatlatan lezzetiyle birlikte, eski geleneklerin unsurlarını barındıran bir tatlı olarak Sivas’ın kültürel mirasını devam ettiriyor.
Tel helva ustası Murat Aygün, helvanın yapımının zahmetli oluşunun onu unutulmaya yüz tuttuğunu ifade ediyor. “Sivas tel helvası unutulmaya yüz tutmuş tatlılardan birisidir. Bunu gün yüzüne çıkarmak için gerekli çabaları sarf ediyoruz.” diyen Aygün, geçmişte Sivas’ın kış geceleri ve sıra gecelerinin önemli bir parçası olan helva çekme geleneğinin, teknolojinin gelişmesi ile birlikte geride bırakıldığını belirtiyor. “İnsanlar eskiden telefon, internet ve araba gibi olanaklar yokken şarkılar ve türküler eşliğinde bir araya gelerek helva çekerlerdi.” diye ekliyor.
Gelişen çağın yalnızca iletişim kolaylığı getirmekle kalmayıp, geleneklerin de unutulmasına yol açtığına dikkat çeken Aygün, tel helvasının yapımında kullanılan malzemelerin birinci sınıf kalitede olması gerektiğini vurguluyor. “El lezzetini katarak bu yapım süreci geçirilmeli. Yapımından sonra hemen tüketilmesi gerekiyor çünkü bu helvanın içinde kimyasal bir şey yok.” şeklinde açıklamalarını sürdürüyor.
Sivas Mahalle Muhtarları Başkanı Muhabbet Olgaç, tel helvasının unutulmuş bir gelenek olduğunu belirterek, “Bugün Sivas’ın Osmanlıdan gelen ve asırlardır devam eden tel helvasını yaptık. Muhtar arkadaşlarımızla ve misafirlerimizle beraber o sıcaklığı burada yaşatmaya çalıştık.” diyor. Tel helvasının az sayıda yerde yapıldığına dikkat çeken Olgaç, bu tür etkinliklerin eskinin ruhunu yaşatmanın önemli bir yolu olduğunu ifade ediyor. “Biz bu toplanmayı eskinin ruhunu yaşatmak için bir araya gelerek bu sıcaklığı yarattık.” diye sözlerine devam ediyor.
Sonuç olarak, Sivas tel helvası, geçmişten gelen derin bir kültürel mirasın parçasıdır ve onun yaşatılması için gerçekleştirilen çabaların önemi büyüktür. Unutulmaya yüz tutmuş bu geleneği canlandırmak adına yapılan toplumsal etkinlikler, sadece lezzetin değil, aynı zamanda kültürel birliğin de önemli bir sembolü olmaktadır.
